ZODIAK Warszawski Pawilon Architektury

Iconic Ruins? Architektura krajów wyszehradzkich lat 1945-1989
7.12 – 23.02, wstęp wolny

Wystawa „Iconic Ruins? Architektura krajów wyszehradzkich lat 1945-1989“ ukazuje przemiany architektury w Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech. Skupia się przede wszystkim na analogiach w przeszłości tych państw. Pokazuje również współczesny stan cennych budynków i ich status prawny, rodząc dyskusję na temat bliskiej przyszłości – krytycznie zagrożonego dziedzictwa kulturowego późnego modernizmu.

Organizator: Czeskie Centrum Warszawa w partnerstwie z m.st. Warszawa i Oddział Warszawski SARP.

Wystawa jest częścią europejskiego projektu „Shared Cities: Creative Momentum”, współfinansowanego przez program Unii Europejskiej Kreatywna Europa.

Program towarzyszący na grudzień:

• 7.12, godz. 18:00 – Iconic Ruins? Architektura krajów wyszehradzkich lat 1945-1989 – wernisaż wystawy, wpisujący się w obchody pierwszych urodzin pawilonu Zodiak
• 8.12, godz. 18:00 – Iconic Ruins?: Uniwersus i inni. Skąd się wziął w Polsce brutalizm.
Wykład Anny Cymer, polskiej kuratorki wystawy
• 15.12, godz. 16:00 – Iconic Ruins? Oprowadzanie po wystawie Anny Cymer, polskiej kuratorki wystawy

“Historia nie obeszła się z Warszawą łaskawie – w wyniku II wojny światowej stolica Polski straciła znaczną część swojej zabudowy. Tę po części dźwignięto z ruin, po części zbudowano na nowo w drugiej połowie XX wieku, według obowiązujących wówczas nie tylko w Polsce koncepcji modernistycznych. Niezależnie od tego, jak oceniamy ówczesną urbanistykę i architekturę tę architektoniczną spuściznę warto wciąż poznawać, bo to ona nadal dominuje w przestrzeni Warszawy, współtworząc jej charakter. Zjawisko to dotyczy oczywiście większości polskich miast, w których w drugiej połowie XX wieku nie tylko budowano duże osiedla mieszkaniowe, ale i uzupełniano zabudowę o socmodernistyczne realizacje.

Warto też pamiętać, że Polska nie była po wojnie samotną wyspą – w podobnej sytuacji politycznej i ekonomicznej znajdowały się sąsiednie kraje – Czechy, Słowacja, Węgry. I także dziś zmagają się one z podobnymi do polskich kłopotami z zaakceptowaniem powojennego dziedzictwa architektonicznego. W państwach naszego regionu powojenne budownictwo znajduje się w sytuacji paradoksalnej: z jednej strony wciąż nasuwa negatywne skojarzenia z epoką reżimu, z drugiej stało się już nie tylko obiektem badań, publikacji, wystaw, ale i lifestylowej mody, obiektem uwielbienia wielkomiejskiej młodzieży. Coraz częściej trafia też do rejestrów zabytków.”

Anna Cymer

Schemat rozwoju Warszawy i okolic , wykonany w 1911 r. przez architekta Alfonsa Graviera , był pierwszym szkicem nowoczesnego
rozwoju Warszawy w powiązaniu z przedmieściami. Poprzedzony był , prowadzonymi od 1908 r. , szczegółowymi pomiarami okolic w skali 1 :500, w zasięgu projektowanego już wtedy poszerzenia granic miasta. Nastąpiło to 8 kwietnia 1916 r. , z warunkiem wykonania planu regulacyjnego miasta. Zespół Koła Architektów, pod kierunkiem Tadeusza Tołwińskiego, dokonał tego w zadziwiająco szybkim czasie półrocza od 1.VI. do 1.XII.1916 r. , opracowując Szkic Wstępny Planu Regulacyjnego na 4. planszach
tematycznych w skali 1:10000.
Wprowadzono wtedy nowoczesne pojęcia w planowaniu miasta jak : strefy zabudowy, kliny zieleni, higiena urbanistyczna , osiedla w typie miast-ogrodów. Znalazły one rozwinięcie w następnych planach urbanistycznych, aż do planu z 1941 r. (wykonanego w konspiracji).
Plan ogólny z 1937 r. , będący rewizją planu z 1931 r. , został nagrodzony Grand Prix na Światowej Wystawie Sztuki i Techniki Modernizmu (Paryż 1937).
Podstawowe zagadnienia higieny urbanistycznej uwzględniał projekt Strefy Izolacyjnej z 1938 r. w skali 1:25000.
Istotne dla rozwoju urbanistyki Warszawy z tych lat były również dobre podstawy prawne, pomiarowe i organizacyjne. Polskie prawo budowlane z 1928 r. było uważane za jedno z najlepszych w Europie. Wydział Planowania Miasta z lat 1936-44 , pod dyrekcją Stanisława Różańskiego, był zwieńczeniem działalności poprzedzających go Biur Regulacji i Pomiarów.

_
Marek Witte-Witecki, inżynier, mierniczy, kartograf.
Zawodowo wykonuje dokumentację nieruchomości i inżynierii miejskiej, w latach 1988-95 starszy archiwista w Oddziale Kartografii Archiwum m.st. Warszawy

Wystawa „Iconic Ruins? Architektura krajów wyszehradzkich lat 1945-1989“ ukazuje przemiany architektury w Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech. Skupia się przede wszystkim na analogiach w przeszłości tych państw. Pokazuje również współczesny stan cennych budynków i ich status prawny, rodząc dyskusję na temat bliskiej przyszłości – krytycznie zagrożonego dziedzictwa kulturowego późnego modernizmu.
Po wystawie oprowadzi polska kuratorka wystawy Anna Cymer.

Anna Cymer: Historyczka architektury, absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, zajmująca się popularyzacją wiedzy na temat architektury. Pisuje zarówno do mediów popularnych, jak i branżowych. Stale współpracuje m.in. z portalem Culture.pl i magazynem “ARCH”. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, laureatka Nagrody Dziennikarskiej Izby Architektów RP, autorka książki “Architektura w Polsce 1945 – 1989”.

Organizator: Czeskie Centrum Warszawa w partnerstwie z m.st. Warszawa

Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków i Archiwum Państwowe w Warszawie zapraszają na spotkanie promujące publikację cyfrowej wersji zabytkowego Planu inwentaryzacji zniszczeń Warszawy Biura Odbudowy Stolicy (BOS) z lat 1945-46. Plan zostanie zamieszczony na ogólnodostępnym portalu mapowym m.st. Warszawa: www.mapa.um.warszawa.pl

Spotkanie organizowane jest w ramach przypadających w tym roku obchodów 75. rocznicy obudowy Warszawy i 75. rocznicy powołania Biura Odbudowy Stolicy.

Plan Inwentaryzacji Zniszczeń Warszawy BOS z lat 1945-46 stanowi unikalny dokument kartograficzny –  inwentaryzację zniszczeń miasta po zakończeniu II wojny światowej. Materiał wzbogaci zespół historycznych map Warszawy, zamieszczonych na miejskim portalu www.mapa.um.warszawa.pl, w serwisie mapowym „Zabytki”. Plan wraz z innymi dokumentami z kolekcji Archiwum Biura Odbudowy Stolicy został wpisany w 2011 r. na Światową Listę Programu UNESCO “Pamięć Świata”.

Atrakcją wydarzenie będą prezentacje przybliżające zabytkową kolekcję BOS i sam Plan inwentaryzacji zniszczeń Warszawy BOS.

Na wykładzie i towarzyszącej mu dyskusji kontynuować będziemy refleksję nad zagadnieniami poruszonymi na ostatnim spotkaniu. Zastanowimy się nad fenomenem projektowania sytuacji i rozwiązań, które mają sprzyjać przyjemnym wrażeniom, by w ten sposób budować inkluzywne przestrzenie publiczne oraz mnożyć etyczne związki z miastem. W odwołaniu do polskich przykładów, pomówimy o źródłach i strategiach takiego projektowania. Podyskutujemy też o jego potencjałach oraz koniecznie o ryzykach. Jak sprawić by przyjemność okazała się środkiem, a nie celem, powiększała dobrostan, a nie zachęcała do konsumpcji, budowała solidarność, a nie podkreślała granice między jednostkami? W trakcie wykładu odwołamy się nie tylko do wspólnych doświadczeń, ale też kluczowych wniosków z debaty, która została niedawno pod tym tytułem zorganizowana w Poznaniu, podczas Forum Architektury i Designu.

Organizator: m.st Warszawa