Wystawa prezentowała twórczy dorobek Bohdana Paczowskiego, Jacka Michalskiego i Stanisława Berbecia – architektów działających od lat 60. w Luksemburgu. Prezentacja wpisałą się w obchody stulecia relacji dyplomatycznych między Polską a Luksemburgiem.

Wystawa miała przekrojowy charakter. W Zodiaku zobaczyliśmy zarówno oryginalne prace, jak i współczesne odniesienia do dorobku architektów. Były tu m.in. makiety, grafiki, rysunki, filmy. Architekci reprezentują trzy fale polskiej emigracji na Zachód. Bogdan Paczowski wyjechał w 1968 r., Jacek Michalski w 1970 r., a Stanisław Berbeć 1981 r. Stulecie relacji dyplomatycznych obu krajów świętowaliśmy w 2021 r. Wówczas też wśród członków Mazowieckiej Okręgowej Izby Architektów RP zrodził się pomysł na wystawę, która w założeniu ma charakter objazdowy. Wkrótce wystawę zobaczymy m.in. w Krakowie i Luksemburgu.

O znaczeniu dorobku bohaterów wystawy niech świadczą słowa Paula Schmita, Ambasadora Wielkiego Księstwa Luksemburg w Warszawie: Oba kraje – Luksemburg, tak jak i Polska – przeszły w historii przez kilka trudnych okresów i doznały kilku fal emigracji. Po II Wojnie Światowej w Luksemburgu rozpoczął się bezprecedensowy rozwój ekonomiczny. Kraj przyjął wielką liczbę emigrantów, którzy zdecydowali się żyć tutaj i pracować. Między innymi pojawiła się polska emigracja, licząca obecnie około 5000 osób. W Luksemburgu mieszka i pracuje kilku architektów pochodzących z Polski. Ich projekty i realizacje wpisały się w obraz miast i wsi Luksemburga. Uczestniczyli i nadal uczestniczą w realizacji ważnych obiektów takich jak lotnisko Findel (Atelier d’Architecture Paczowski–Fritsch), Sądy europejskie (Dominique Perrault / Atelier d’Architecture Paczowski–Fritsch), Muzeum Sztuki Współczesnej MUDAM (I.M. Pei / Georges Reuter Architectes / Jacek Michalski), Liceum Nic. Biever w Dudelange (Agence d’Architecture Stanisław Berbeć / Schmitz / Hoffmann) i Administracja Gminna w Tuntange (Agence d’Architecture Stanisław Berbeć). Dzisiaj niektórzy z tych architektów nie są już aktywni. Inni, młodsi, kontynuują̨ pracę w zawodzie. Ich drogi do Luksemburga były różne i bogate w doświadczenia osobiste i zawodowe, ale język architektoniczny mający charakter ponadnarodowy, pozwala łatwo porozumieć́ się w innych krajach o różnych kulturach.

Twórcy wystawy:

Bohdan Paczowski – urodził się 5 czerwca 1930 r. w Warszawie, zmarł 26 stycznia 2017 r. w Luksemburgu. Architekt, eseista i fotograf. Ukończył studia architektoniczne w Krakowie i Mediolanie. Był związany ze środowiskiem paryskiej „Kultury”. Jest autorem licznych zdjęć postaci z kręgu „Kultury”, w tym Witolda Gombrowicza, z którym się przyjaźnił. Zrealizował m. in. siedzibę Komisji Europejskiej „Jean Monnet” w Luksemburgu 1975 r. Z pracownią luksemburską „Paczowski et Fritsch” zrealizował m.in. pierwszą rozbudowę Trybunału Europejskiego w 1994 r., pawilon luksemburski na Expo’92 w Sewilli, laboratoria IFREMER w Lorient (Francja, 2002 r.), terminal pasażerskiego portu lotniczego w Luksemburgu 2008 r. Zdobywał nagrody w licznych konkursach międzynarodowych, a w grudniu 2009 r. wygrał konkurs na projekt Muzeum Historii Polski w Warszawie. Przewodniczył bądź uczestniczył w wielu sądach konkursów międzynarodowych. Był m.in. przewodniczącym Sądu Konkursowego na budynek Muzeum Historii Żydów Polskich. Był członkiem IARP, Ordre des Architectes et des Ingénieurs w Luksemburgu i mediolańskiego Ordine degli Architetti della Provincia di Milano oraz współzałożycielem luksemburskiej Fundacji Architektury i Inżynierii. Publikował teksty m.in. w „Res Publice Nowej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Zeszytach Literackich”, „L’Architecture d’Aujourd’hui” i „Architectural Review”.

Jacek Michalski – urodził 13. czerwca 1947 r. w Wągrowcu, zmarł 28 grudnia 2016 r. Urbanista i architekt. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1971–1974 projektant w GP Instytutu Planowania Przestrzennego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W 1974–1978 architekt w Biurze Centralnym Lotnictwa Cywilnego. Współpracował m. in. z Jerzym Hryniewieckim, Zdzisławem Hryniakiem, Wojciechem Kubikiem, Heleną Syrkus, Andrzejem Pazdejem, Maciejem i Ewą Krasińskimi, Olgierdem Jagiełłą oraz Jerzym Szczepanikiem-Dzikowskim.W latach 1982–1988 mieszkał i pracował jako architekt oraz konsultant w Algierii w biurach projektowych BEAO i BEWO w Oranie. Od 1989 do 2016 r. jako architekt niezależny współpracował z biurami Georges Reuter Architectes oraz Perry Weber et Associés w Luksemburgu.

Stanisław Berbeć – urodził się 15 marca 1954 r. w Gorzkowie. Architekt i urbanista. Rozpoczął studia na inżynierii lądowej w Lublinie, a następnie podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Wyjechał do Luksemburga tuż przez stanem wojennym w Polsce. Dyplom architekta uzyskał w Saint–Luc w Liege w Belgii w 1984 r. Do dzisiaj mieszka i pracuje w Luksemburgu. Wyniki jego badań nad architekturą wiejską Luksemburga „Approche typologique de l’architecture rurale au Grand– Duché de Luxembourg” zostały wydane w 1992 r. przez tamtejsze Ministerstwo Kultury. W 1995 r. za otrzymał nagrodę Luxembourg Architecture Prize. Brał udział w krajowych i międzynarodowych konkursach architektonicznych, m.in. na Akademię Prawa Europejskiego w Trewirze (wyróżnienie), Centrum Kongresowe EUR w Rzymie (wybór na 9. Biennale Młodych Artystów Europejskich w Rzymie) oraz Administrację Miejską w Tuntange (zwycięzca konkursu w 2005 r., wymieniony wśród projektów wyróżnionych w Bauhärepraïs 2012 r.). W Polsce Berbeć współpracuje z magazynem „Architektura”, dzięki któremu rozsławia luksemburską architekturę. Jest też odpowiedzialny za koncepcję i projekt wystawy w Zodiaku.

Patronat honorowy: Prezydent m.st. Warszawy Rafał Trzaskowski, Ambasada Wielkiego Księstwa Luksemburga w Warszawie

Przy zaangażowaniu: Ministerstwa Kultury Wielkiego Księstwa Luksemburga i Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Europejskich Wielkiego Księstwa Luksemburga

Patronat medialny: miesięcznik Architektura – Murator

Organizator: Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów RP