Skrajobraz to wystawa o nieoczywistych potencjałach styków warszawskiej zabudowy i otwartego krajobrazu. Jest zapisem efektów prac warsztatowych, które były prowadzone w pawilonie Zodiak. Dzięki projektom sześciu grup, wystawa rozrastała się na oczach publiczności.

Obecnie w Zodiaku oglądać można Panoramę Skraju Warszawy będącą efektem warsztatów. Przedstawia ona wizję granicy, która chroni krajobraz otaczający miasto.

Uczestnicy warsztatów wspólnie poszukiwali strategii przekształcenia i uwypuklenia cech krajobrazu, które mogą przeciwdziałać chaotycznej urbanizacji. Grupy, składające się z uczestników wyłonionych w otwartej rekrutacji, poszukiwały metod i narzędzi organizujących i regulujących procesy zabudowy. Skupili się na tzw. „punktach oporu” osadzonych w konkretnych przestrzeniach stolicy. Praca odbywała się pod okiem grupy kuratorskiej PROLOG +1 oraz warszawskich pracowni architektonicznych.

W związku z rosnącym zainteresowaniem architektów i planistów obszarami peryferyjnymi, podejmowana w projekcie dyskusja na temat warszawskich obszarów skrajnych wydaje się niezbędna. Wpisuje się ona także w prace nad nowym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy.

Grupy warsztatowe:

Karol Żurawski, pracownia projektowa – Sacrum/Profanum

Rosnąca populacja miasta samorzutnie stawia pytanie o potencjał wzrostu miejskich nekropolii. Funkcja cmentarza, stanowiąca barierę zarówno prawną, jak również kulturową, ogranicza zbliżanie się zabudowań, stanowiąc w mieście eksklawy – zamknięte przestrzenie sacrum. Niestety w przypadku współczesnych Polskich cmentarzy przestrzenie często odhumanizowane. Myśląc o przyszłych nekropoliach Warszawy potrzeba zmiany perspektywy i wypracowania nowej relacji sacrum/profanum, włączając te obszary w zieloną infrastrukturę miasta, dzięki czemu mogłyby współtworzyć wartościowy skrajobraz jego granic.

Zmir – Oswajanie miejsc

W jakich warunkach troska o to co oswoiliśmy buduje sprawczość silniejszą niż reguły rynkowe? Czy fenomen kolektywnej odpowiedzialności osób zrzeszonych w Rodzinnych Ogródkach Działkowych może tworzyć formę oporu wobec niekontrolowanemu rozlewaniu się miast? Czy upodmiotowienie i solidarność społeczności zrzeszonych wokół natury, rzemiosła lub produkcji, mogą chronić miejski skrajobraz przed siłami rynku? Jak oswajać miejsca “pomiędzy” w zgodzie z naturą by tworzyć otwarte i sprawcze sąsiedztwo?

Trzupek – Świdermajer

Obszar występowania architektury nadświdrzańskiej tworzy obszar rozproszonych punktów, które jako całość wyznacza miękką granicę Warszawy. Pojawiające się budynki o stylu „neo-świdermajer” mogą styk miasta zacierać lub go wzmacniać. Określenie typologii i występowania takich obiektów przy użyciu narzędzi planistycznych może stworzyć kulturową formę oporu wobec urbanizacji, gdzie to ciągłość historyczna stylu reguluje rozrastanie się stolicy.

TŁO – Wawer-Zdrój

Fizyczna granica miasta, tam gdzie się kończy zabudowa a zaczyna las, zawiera potencjały aktywności i zjawisk, które niemożliwe są do zaistnienia w centrum aglomeracji. Peryferia stają się miejscami emancypacji, mozaiką różnorodności niemalże wyjętą spod reguł obowiązujących w mieście. Granica Warszawy w dzielnicy Wawer stanie się studium postępowania w dążeniu do wzmacniania osobliwości skrajobrazu, mogącego służyć w zależności od potrzeb, jako miejsce rekonwalescencji od głośnego i “szkodliwego” centrum lub jako miejsce „wyżycia się” po zbyt długim pobycie w przewidywalnym śródmieściu.

RZUT – Śmieci

Plastikowe słomki stały się symbolem indywidualizacji winy za katastrofę klimatu i pretekstem do podjęcia dyskusji o odpowiedzialności za produkcję odpadów. Dyskusja trwa, a tymczasem nawarstwiają się kolejne produkowane przez nas śmieci. Obszary ich składowania lokalizuje się ze względów higienicznych na peryferiach. Znikają z horyzontu osób żyjących w mieście, stają się zaś problemem społeczności mieszkających na jego obrzeżach. Zadanie wpisania infrastruktury gospodarowania odpadami w obszary skrajobrazu balansuje pomiędzy lokalnym konfliktem a długofalową miejską strategią.

Centrala – Park Mokradłowy Podskarpia

Skarpa Warszawska, stanowiąca zielony stok stolicy, jest miejscem występowania naturalnych stawów i terenów podmokłych, które mogą służyć jako element zarządzania i przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu. Ważne w tym momencie staje się stworzenie protokołów, które bazując na studium przypadku obszaru przy Gucim Gaju, dadzą możliwość ochrony i rozrostu istniejących miejsc nasiąkliwych, tworzących zarówno infrastrukturę błękitno – zieloną miasta jak i rozległe pasma skrajobrazu.

Twórcy wystawy:

Kuratorzy projektu: PROLOG +1 (Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski + Robert Witczak)

Grupy architektoniczne: Centrala, RZUT, TŁO, Trzupki, Zmir, Pracownia Projektowa Karol Żurawski

Organizator projektu: Miasto Stołeczne Warszawa, ZODIAK Warszawski Pawilon Architektury

Opieka nad projektem i koordynacja: Monika Komorowska, Anna Brzezińska-Czerska, Katarzyna Sałbut, Artur Wosz, Katarzyna Zachara

Projekt graficzny: Kuba Maria Mazurkiewicz

Produkcja: FERWOR